“De uitstoot van een binnenvaartschip per ton/km is namelijk maar een derde van de uitstoot van een vrachtwagen”, zegt Peter Slaets, hoofd van het departement Werktuigkunde aan de KU Leuven.
Grote binnenvaartschepen die binnenkort zonder bestuurder over onze kanalen varen, dat is de doelstelling van het project ‘Autonoom varen in de Westhoek’. Het project, dat in 2018 startte, wordt ondersteund door drie partijen: POM West-Vlaanderen, De Vlaamse Waterweg en KU Leuven. De Leuvense universiteit ging aan de slag om de nodige technologie te ontwikkelen. Om de realiteit zo dicht mogelijk te benaderen, maakte ze met De Cogge een schaalmodel van een echt binnenvaartschip dat ze testte op de IJzer.
Maar waarom willen we autonoom varen? “Dat doen we omdat er momenteel te weinig binnenvaartpersoneel is”, zegt Ann-Sofie Pauwelyn, projectleider ‘Smart Shipping’ bij De Vlaamse Waterweg. “De kleine waterwegen in Vlaanderen worden minder gebruikt, omdat die economisch minder rendabel zijn. Eens we de schepen vanop kunnen besturen, kunnen we al onze waterwegen benutten, en kunnen we het personeel op een andere manier inzetten.”
Daarnaast doen we het klimaat een gunst door volop in te zetten op de zelfstandige technologie. “Autonome binnenvaart staat ook voor duurzame binnenvaart. Onze testmodellen varen volledig elektrisch en ook de binnenvaartschepen die we in gebruik zullen nemen, moeten dat voorbeeld op lange termijn volgen”, verklaart Slaets.
(lees verder onder de foto)
De roep naar een klimaatvriendelijker binnenvaartbeleid komt ook van hogerop. INE (Inland Navigation Europe), een onafhankelijk platform met steun van de Europese Commissie, pleitte in december voor een switch naar zero emission navigation en wijdere sensibilisatie van de impact van de klimaatverandering op de binnenvaart. De binnenvaart is namelijk kwetsbaar voor klimaatveranderingen omdat ze afhankelijk is van de waterpeilen. In een lege rivier vaart een schip al wat moeilijker.
Drie maanden na de voltooiing van het project kan Slaets de eerste conclusies al trekken: “Het ontwerp is haalbaar, maar de ingebruikname van de technologie wordt nog onderschat.” Het schaalmodel ‘De Cogge’ werkt met een resem geavanceerde sensoren en software, maar ook die kunnen niet alles in goede banen sturen. “Tegen bewegende obstakels in het water hebben de sensoren geen verweer”, zegt Slaets.
Ook al brengen de tests goede resultaten met zich mee, de technologie zal nog niet van vandaag op morgen gebruikt worden in de binnenvaart. “Als er in de eerste maanden wat zou mislopen, kan dat al snel de perceptie geven dat er geen toekomst zit in het autonoom varen”, geeft Slaets toe.
De onderzoeker van de KU Leuven pleit dan ook voor een andere invulling: “Het probleem is te ingewikkeld om in één keer op te lossen. Laten we eerst focussen op de deelaspecten om een betere automatisering mogelijk te maken. Net zoals het systeem van cruise control in een auto, kan je schepen een eerste aanzet geven en dan automatisch laten varen op lange stukken rechtdoor. Zo’n systeem kunnen we in de binnenvaart makkelijk introduceren en biedt een waardige tussenoplossing.”
